نورپردازی در طراحی ساختمان و اصول نورپردازی ساختمان هوشمند

, ,
نورپردازی در طراحی ساختمان

نورپردازی مهارت و دانشی در حوزه معماری

نورپردازی یکی از اصول مهم معماری یک محیط است که از ادغام علوم معماری داخلی و مهندسی برق به وجود آمده و امروزه از جایگاه ویژه ای برخوردار است. این دانش و مهارت برای فضای شهری، نمای درون و بیرون ساختمان و منزل، هتل ها و سالن های نمایش و کنفرانس، جلوه بصری زیبایی ایجاد می کند.

نورپردازی اصول و قواعد خاص خود را دارد و در صورت به کارگیری نادرست و عدم هماهنگی وسایل روشنایی با سایر اجزا، بر خلاف چیزی که سعی در خلق آن داریم محیطی ناپسند و بدشکل پدید می آید. به همین دلیل در ادامه شما را بیشتر با قوانین و قواعد نورپردازی و دانستنی های لازم در این زمینه آشنا می کنیم.

انواع نورپردازی

نورپردازی طبیعی

با بکارگیری پنجره و نورگیرهای سقفی در خانه و ساختمان می توان از نور خورشید بهره برد و تا حدود زیادی روشنایی محیط را تامین کرد. این انرژی طبیعی رایگان است و تاثیر زیادی در کاهش مصرف انرژی دارد.

در ساخت و ساز ساختمان جهت جغرافیایی شمال و جنوب بسیار اهمیت دارد. ساختمان های جنوبی از نور و گرمای بیشتری نسبت به ساختمان های شمالی برخوردارند. همچنین با نصب پرده ها بر روی پنجره ها می توان از تابش مستقیم و شدید نور خورشید جلوگیری کرد.

نورپردازی مصنوعی

 

نور مصنوعی ساخته دست بشر است و به نوعی مکمل نور طبیعی می باشد. در طول شب به دلیل وجود نداشتن نور خورشید، این نوع نورپردازی نقش مهمی در تامین روشنایی محیط ایفا می کند.

از برتری های نورپردازی مصنوعی می توان به انعطاف پذیری آن جهت بکارگیری در بخش های مختلف اشاره کرد. این نوع سیستم روشنایی به سه روش اجرا می شود  که بسته به نیاز خود می توان از آن ها بهره برد:

  • عمومی

برای روشنایی نسبی و یکسان تمام نقاط محیط اطراف به جهت انجام کارها و فعالیت های روزانه به کار می رود.

در نورپردازی عمومی، روشنایی تمام بخش های فضا به یک اندازه حائز اهمیت هستند و اینگونه نیست که یک قسمت روشن تر از قسمت های دیگر باشد. به وسیله ابزارهایی مانند لوسترها، چراغ های دیواری و چراغ های توکار می توان این نوع نورپردازی را ایجاد کرد.

  • موضعی

زمانی که قصد انجام فعالیتی مانند آشپزی، خیاطی و مطالعه دارید مسلما به نور و روشنایی بیشتری نیاز پیدا می کنید. راه حل بهبود این مشکل استفاده از نورپردازی موضعی است که میزان نور مورد نیاز شما را ایجاد می کند.

به عنوان مثال در مهمانی هنگام سرو شام با استفاده از نورپردازی موضعی بر روی میز غذاخوری، می توان توجه مهمانان را به آن قسمت جلب کرد یا در زمان مطالعه با نورپردازی بر روی میز مطالعه، تمرکز و بازدهی بیشتری برای خواندن ایجاد می شود.

آباژورهای رومیزی، چراغ میز آرایش و چراغ زیر کابینت از جمله لامپ های موجود برای به وجود آوردن این نوع نورپردازی هستند.

  • متمرکز یا نقطه ای

نورپردازی متمرکز یا نقطه ای جهت روشنایی یک نقطه از فضا به کار می رود. این نوع نورپردازی جهت تاکید و برجسته نشان دادن یک وسیله یا قسمت کوچک و خاصی از یک محیط کاربرد دارد.

نورپردازی متمرکز در مکان های مختلف مانند فضای درونی و بیرونی ساختمان به کار می رود. گالری های هنری، موزه ها و دکوراسیون داخلی خانه نمونه هایی از فضاهای درونی ساختمان هستند که برای تاکید بر برخی از اجزای آن ها از این نوع نورپردازی استفاده می شود.

علاوه بر این در فضای بیرونی برای تاکید بر قسمتی از نمای ساختمان یا قسمتی از محوطه بکار گرفته می شود و جلوه های ویژه ای به اجسام و نقاطی که تا قبل از آن خیلی مورد توجه قرار نمی گرفتند، می دهد.

در این روش نور به صورت زاویه دار می تابد و برای این کار از لامپ های انعطاف پذیر و چرخشی استفاده می شود.

نورپردازی هوشمند

نورپردازی هوشمند از دیگر ویژگی های خانه هوشمند است و با بکارگیری آن تمام سیستم های روشنایی موجود در خانه با استفاده از ابزارهایی مانند تلفن همراه و پنل های لمسی از راه دور حتی زمانی که در منزل حضور ندارید، مدیریت و کنترل می شود.

همچنین با تعریف کردن سناریو های مختلف شاهد روشن و خاموش شدن لامپ ها و تنظیم نور آن ها به صورت خودکار هستید. جهت هوشمند سازی سیستم نورپردازی یک خانه هوشمند از وسیله های روشنایی مانند دیمر، لامپ های هالوژن و لامپ های LED که در حال حاضر نمونه های پیشرفته تر آن ها با نام SMD و COB در بازار عرضه می شوند؛ استفاده می شود.

نورپردازی هوشمند در کاهش مصرف انرژی نیز نقش به سزایی دارد و این ویژگی با خاموش کردن لامپ های اضافی و غیر ضروری که روشن هستند و تنظیم نور آن ها تحقق می یابد.

علاوه بر این سناریوهای تعریف شده با خودکار کردن سیستم نورپردازی این قابلیت را به خانه یا ساختمان هوشمند می دهند که با روشن شدن لامپ ها در زمان مناسب، مکان مناسب و با کیفیت مطلوب مانع از ایجاد آلودگی نوری شوند.

نمونه ای از ابزارهای روشنایی:

چراغ نورافکن

از چراغ های نور افکن جهت روشنایی فضاهای بزرگی مانند سالن های نمایش، نمای ساختمان ها، زمین های فوتبال و زمین های ورزشی استفاده می شود که طول عمر خوبی دارند.

این چراغ ها در دو نوع واگرا و همگرا موجود می باشند. چراغ های نورافکن واگرا، نور را به صورت وسیع و در جهت های مختلف ساطع می کنند در حالیکه چراغ های نور افکن همگرا عملی متفاوت دارند و نور را در یک نقطه متمرکز می کنند.

از جمله مکان هایی که چراغ های نورافکن همگرا کاربرد زیادی دارند، سالن های نمایش و کنفرانس می باشد.

 

 

تصویر چهار عدد چراغ نور افکن در شکل های مختلف است.

چراغ زمینی یا چراغ دفنی

کاربرد این چراغ ها زمانیست که قصد نورپردازی از کف را دارید. همانطور که از نام این نوع چراغ ها مشخص است در کف زمین تعبیه می شوند و با ایجاد سایه های روشن منظره ی زیبایی پدید می آورند.

چراغ های زمینی در نمای ساختمان، کنار ستون ها، مسیر عبور ماشین ها تا پارکینگ، مسیر عبور افراد تا جلوی ورودی ساختمان و در چمن ها کاربرد دارد.

جنس چراغ های زمینی از استیل ضد ضربه و ضد زنگ است و مقاومت بالایی در برابر رطوبت و گرد و غبار دارند. با هوشمندسازی می توان از راه دور و یا به صورت خودکار این چراغ ها را کنترل و مدیریت کرد.

 

 

تصویر یک فضای سبز است که در آن از لامپ های زمینی یا دفنی استفاده شده است.

چراغ های وال واشر (Wall Washer)

چراغ های وال واشر از تجمع خطی تعدادی چراغ LED تشکیل شده اند که بر روی یک قاب آلومینیمی قراره گرفته و در دو نوع، تک رنگ (نور سفید) و RGB (هفت رنگ) تولید و عرضه می شوند.

از چراغ های وال واشر در نمای درونی و بیرونی ساختمان با به بکار گیری در سقف، کف زمین، سطح دیوار و نمای ساختمان در جهت های مختلف به صورت افقی و عمودی استفاده می شود. استفاده از این چراغ ها فضای درون منزل و ساختمان را دلبازتر و بزرگتر نشان می دهد.

از ویژگی های بارز چراغ های وال واشر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • کیفیت خوب بدنه آن ها که از جنس آلیاژ آلومینیوم است.
  • شدت نور بالا
  • قابلیت افزایش طول چراغ های وال واشر
  • قابلیت کنترل از راه دور با ریموت
  • مقاومت در برابر آب، رطوبت، ضربه، اشعه ماورا بنفش و تابش نور خورشید
  •  تنوع رنگ نورها

 

تصویر تعدادی چراغ وال واشر با نورهای رنگی است که در نورپردازی از آن ها استفاده می شود.

لامپ های هالوژن

لامپ های هالوژن نوع دیگری از لامپ های رشته ای هستند که انواع مختلفی دارند. لامپ هالوژن LED، لامپ هالوژن SMD ، لامپ هالوژن COB از انواع مختلف این نوع لامپ ها می باشند.

این وسیله روشنایی به صورت توکار در سقف منازل و ساختمان های اداری، هتل ها، سالن های کنفرانس و فروشگاه ها استفاده می شود.

 

 

تصویر سه هدد لامپ هالوژن به رنگ سفید است.

چه مکان هایی نیاز به نور پردازی دارند؟

نورپردازی فضای داخلی ساختمان

اکثر ما برای طراحی داخلی منزل خود در ابتدا به دنبال وسایل مدرن و شیک هستیم تا فضایی زیبا برای آن ایجاد کنیم و کمتر به نورپردازی اهمیت می دهیم.

اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که وجود وسایل مدرن خانه به همراه نورپردازی صحیح، محیط چشم نوازتری ایجاد می کند، به طوریکه با ورود هر فرد به خانه در همان ابتدا مجذوب زیبایی محیط درون منزل می شود.

در اینجا شما را با چند نکته در مورد نحوه صحیح نورپردازی درون منزل آشنا می کنیم:

  • عدم استفاده از لوسترها و چراغ های آویز بزرگ در منازلی که سقف کوتاه و فضای کوچک دارند.
  • استفاده از لامپ های هالوژن سقفی و خطی و ترکیب آن ها با آباژور های رومیزی و چراغ های تزئینی
  • ترکیب انواع نورپردازی از سقف، دیوار و کف جهت روشنایی بیشتر و بزرگتر نشان دادن فضای درون خانه
  • نورپردازی درون قفسه ها و فرورفتگی ها
  • استفاده از لامپ های کم نور با تابش غیر مستقیم در مقابل تلویزیون
  • استفاده از لامپ هایی با نور ملایم در مقابل استفاده از لامپ های پرنور که چشم را آزار می دهند.
  • به کارگیری حداکثر پنجره های بزرگ در خانه برای ورود نور طبیعی به داخل منزل
  • استفاده از پرده های نازک که مانع از تابش شدید آفتاب به درون خانه می شود و همچنین به صورت کامل جلوی ورود آفتاب به داخل خانه را نمی گیرد.
  • استفاده از دیمرها در بعضی از نقاط خانه مانند اتاق خواب ها برای تنظیم میزان نور
  • استفاده از رقص نور در مهمانی ها و جشن ها
  • نصب دیوارکوب های دیواری در محل هایی که برای استفاده از آباژورها جایگاهی وجود ندارد.
  • استفاده از لامپ های هالوژنی سقفی در سرویس بهداشتی و حمام
  • عدم استفاده زیاد از لامپ های هالوژنی در سقف

نورپردازی نمای ساختمان ها

در گذشته توجه چندانی به نورپردازی نمای ساختمان ها نمی شد و فقط با بکار گیری مصالح ساختمانی سعی در ایجاد نمایی زیبا داشتند که فقط در طول روز جلوه داشت و در طول شب این زیبایی دیگر به چشم نمی خورد.

بنابراین با استفاده از نورپردازی در طول شب هم می توان ساختمانی با ظاهر زیبا خلق کرد. برای این کار بهتر است قبل از اقدام به ساخت نما، طراحی و نقشه ای از روشنایی ساختمان تهیه کرد، تا در صورت نیاز سیم کشی های لازم انجام شود.

نورپردازی شهری

در طول شب به دلیل نبود نور خورشید و روشنایی در سطح شهر امکان انجام بسیاری از کارها دشوار و غیر ممکن می شود. به همین دلیل برای حل اینگونه مشکلات از نورپردازی فضای شهری استفاده می شود که حس امنیت و آرامش را برای شهروندان به ارمغان آورد.

خیابان ها، پیاده روها، مسیرهای دوچرخه سواری، پارک ها و آبنماها، بناها و مناطق دیدنی، نمای ساختمان ها و فضای فروشگاه ها از جمله مناطق موجود در سطح شهر هستند که نیاز به نورپردازی دارند. از مزیت های نورپردازی شهری در طول شب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • کاهش تصادفات
  • زیبا سازی فضای شهری
  • جذب توریست و گردشگر
  • به وجود آوردن امنیت و کاهش جرایم غیر اخلاقی مانند دزدی و ایجاد مزاحمت

نورپردازی اداره ها

به کارگیری نورپردازی در اداره ها باعث افزایش راندمان کاری کارکنان و افزایش جذب مشتری می شود. استفاده از نورپردازی موضعی در چنین مکان هایی بسیار کاربرد دارد.