رایزر چیست؟ با انواع رایزر بیشتر آشنا شویم و تفاوت آن ها را بدانیم

رایزر چیست و انواع رایزر کدام است؟

رایزر (Riser) به مسیرهای عمودی و افقی حرکت تاسیسات گفته می شود که در صنعت ساخت و ساز ساختمان جهت انتقال مواد در ارتفاعات کاربرد دارد. لوله رایزر در انواع و جنس های متنوع در لوله کشی ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند و از مصارف آن ها می توان به کاربردشان در فاضلاب، تهویه، هواکش (ونت) و انتقال آب، گاز، برق، جریان گرمایشی در ساختمان اشاره کرد.

انواع رایزرها و کاربردشان

از انواع لوله رایزر می توان به رایزر پلیمری، فلزی، گالوانیزه، پلی اتیلن و  UPVC اشاره کرد که در دو دسته متفاوت برای عبور تاسیسات مکانیکال (مکانیکی) و تاسیسات الکتریکال (الکتریکی) کاربرد دارد.

نکته حائز اهمیت جهت حفظ ایمنی، تفکیک و جداسازی این دو دسته از یکدیگر می باشد. این عمل توسط ابزارهایی عایق اعمال می شود.

زیرا در صورت برخورد این دو دسته با یکدیگر خسارت ها و صدمات جبران ناپذیری به ساکنین و ساختمان وارد می شود. حال قصد داریم شما را با کاربرد رایزر در حوزه های مختلف آشنا کنیم.

رایزر آب

رایزر آب یکی دیگر از انواع رایزر می باشد که در سیستم آب رسانی کاربرد دارد. نحوه ی قرار گیریاین لوله ها جهت تامین آب مصرفی ساختمان به دو شکل صورت می گیرد.

حالت اول

در حالت اول لوله کشی ساختمان از پایین ساختمان و از ابتدای کنتور آب شروع شده و تا بالای ساختمان امتداد می یابد. در این حالت در طول مسیر لوله کشی، به هر طبقه از ساختمان، رایزر آب منشعب می شود.

حالت دوم

حالت دوم به شکل لوله کشی از بالا به پایین می باشد. این روش در مکان هایی که با مشکل فشار آب مواجه هستند؛ کاربرد دارد.

برای حل این مشکل از یک منبع تغذیه در پشت بام ساختمان استفاده می شود تا با استفاده از آن آب با فشار بیشتری به طبقات مختلف ساختمان برسد.

رایزرها در این حالت بعد از اتصال به منبع تغذیه، تغییر جهت داده و آب را از بالا به پایین ساختمان هدایت می کنند.

انواع رایزر در حوزه برق

رایزر برق که زیر مجموعه ای از تاسیسات الکتریکال به حساب می آید در دو جریان ضعیف و جریان قوی کاربرد دارد.

عبور کابل برق یک سری ابزار الکتریکی مانند تلفن، آیفون، دوربین مدار بسته، آنتن مرکزی و سیستم اعلام حریق نمونه هایی از کاربردهای رایزرها در جریان برق ضعیف می باشند. همچنین در جریان برق قوی نیز برای عبور کابل های برق با ولتاژ بالا کارایی دارند.

در هر طبقه از ساختمان یک جعبه تقسیم بر روی لوله های رایز با جریان برق ضعیف و جریان برق قوی قرار گرفته است. به وسیله این جعبه تقسیم کابل های موجود به راحتی قابل مشاهده و دسترس هستند و در صورت نیاز می توان آن ها را تعمیر و یا تعویض نمود.

رایزر فاضلاب

در مکان هایی مانند آشپزخانه، سرویس بهداشتی و حمام از رایزر های فاضلاب استفاده می شود.

رایزرهای فاضلاب در این نواحی از یکدیگر مجزا می باشند و پسماندهای طبقات را از بالای ساختمان به سمت پایین سوق داده و به فاضلاب اصلی می رسانند.

به دلیل وجود مواد اسیدی و شیمیایی موجود در پساب فاضلاب ها، استفاده از لوله های پولیکا و پوش فیت که در برابر خوردگی مقاوم هستند، توصیه می شود.

لوله پوش فیت

لوله های پوش فیت از جنس پلی پروپیلن (PP) می باشند و برای اتصال به یکدیگر نیازی به جوش دادن و  یا چسب زدن ندارند. مقاومت بالا در برابر ضربه را می توان از ویژگی های مهم لوله های پوش فیت دانست.

لوله پولیکا

لوله های پولیکا از جنس PVC می باشند و جهت اتصال آن ها به یکدیگر از چسب استفاده می شود که این کار به توجه و دقت زیادی نیاز دارد.

اگر میزان اسیدی بودن پساب های فاضلاب زیاد باشد، توصیه می شود از لوله های پولیکا استفاده شود زیرا لوله های پوش فیت به دلیل حلقه های فلزی که در محل اتصال به یکدیگر دارند، امکان ایجاد واکنش میان آن ها و مواد شیمیایی و اسیدی وجود دارد.

از ویژگی های بارز این دو نوع لوله می توان به وزن کم، عمر طولانی، نصب ساده و مقاومت در برابر مواد شیمیایی و اسیدی اشاره کرد.

رایزر هواکش یا رایزر ونت

در سیستم لوله کشی فاضلاب خانه از رایزر ونت به عنوان هواکش استفاده می شود. به وسیله این نوع لوله بوها و گازهای نامطبوع تولید شده از فضلاب به پشت بام ساختمان منتقل می شود.

علاوه بر این استفاده از این لوله به عنوان هواکش مانع از شکستگی آب هوا بند سیفون بر اثر فشار معکوس یا مکش سیفون می شود. رایزر ونت در دو نوع موجود می باشد:

ونت خشک

ونت خشک از پایین ترین قسمت لوله کشی فاضلاب آغاز شده و به سمت بالا هدایت می شود. ونت خشک تمامی تجهیزات بهداشتی ساختمان را پوشش می دهد و به صورت مجزا برای هر طبقه از ساختمان یا به صورت مشترک برای چند طبقه در نظر گرفته می شود و در مسیر خود هیچ گونه ورودی آب ندارد.

ونت خشک بالای تمامی تجهیزات بهداشتی و توالت های فرنگی و ایرانی قرار گرفته تا فشار هوای درون لوله را تعبیه کند. در نهایت تمامی ونت های خشک به یکدیگر متصل شده و به ونت اصلی متصل می شوند و به پشت بام هدایت می شوند.

در پشت بام سر رایزر ونت خشک به شکل U و رو به پایین در آمده تا گازهای خروجی توسط باد کولر دوباره به داخل ساختمان وارد نشوند. استفاده از دودکش مناسب جهت جلوگیری از ورود هر گونه شی به درون لوله توصیه می شود.

ونت تر

نصب لوله ونت تر در ساختمان بسیار با صرفه می باشد و همزمان دو نقش را ایفا می کند. برای طبقات پایین دست خود نقش لوله ونت یا همان هواکش را دارد و برای لوله های بالا دست خود به عنوان لوله فاضلاب عمل می کند.

تعداد طبقات ساختمان نقشی در اجرای این عملکرد ونت تر ندارد. این نوع لوله از محل اتصال ونت خشک شروع شده و تا پایین ترین قسمت لوله کشی فاضلاب ساختمان ادامه دارد.

تمامی تجهیزات بهداشتی ساختمان با لوله افقی فاضلاب یا ونت تر به صورت مجزا اتصال داده می شوند.

ونت خشک نیز به طور مستقیم به لوله افقی ونت تر یا به طور مجزا به لوله افقی فاضلاب متصل می شود.

مدار گرمایشی

آب گرم شده در موتور خانه که در پایین ساختمان قرار دارد توسط رایز مدار گرمایشی به جریان در آمده و از پایین به بالا جریان می یابد و به درون لوله های آب هدایت می شود تا از این طریق آب گرم مورد نیاز وسایل گرمایشی مانند رادیاتور و فن کوئل را فراهم کند و گرمای ساختمان تامین شود.

سپس آب گرم درون وسیله گرمایشی گرمای خود را از دست داده و نیاز به گرمای مجدد دارد و این گرمای خود را دوباره از طریق موتور خانه بدست می آورد.

با اتصال لوله رایزر به سیستم گرمایشی و هدایت آب سرد شده از بالا به پایین به سمت موتور خانه این روند تغییر دمای آب تکرار می شود.

نحوه قرار گیری رایزر ها

به طور معمول رایزرها در میان دیوارهای داخلی ساختمان با حفظ فاصله مناسب از سایر رایزرها قرار می گیرند.

از مهمترین نکات قابل توجه جهت حفظ ایمنی که با رعایت فاصله مناسب ایجاد می شد، در رابطه با لوله های آب و فاضلاب و همچنین لوله های آب و برق می باشد.

• رعایت فاصله مناسب میان لوله های آب و برق جهت جلوگیری از برخورد و آلودگی آب مصرفی توسط پساب های فاضلاب ساختمان است.
• حفظ فاصله ایمنی میان رایزر آب و برق و پوشش آن ها، جهت جلوگیری از برق گرفتگی می باشد. بدین صورت که در صورت شکستگی، پوسیدگی و یا نشتی رایزر آب و ارتباط با رایزر برق، ساکنین درون ساختمان دچار برق گرفتگی نشوند.

از دیگر نکات فنی مهم قرار نگرفتن رایزرها در مکان هایی مانند اتاقک برق و چاه آسانسور می باشد.

اگر علاقه مند به آشنایی بیشتر با نحوه لوله کشی برق ساختمان ها می باشید، پیشنهاد می کنیم مقاله زیر را مطالعه کنید:

لوله کشی برق در ساختمان به روش صحیح چگونه است؟ هر آنچه باید درباره لوله کشی برق ساختمان بدانیم!